Trong nhiều năm, việc xây dựng và vận hành hệ thống web thường gắn liền với server truyền thống – nơi lập trình viên phải tự quản lý máy chủ, bảo trì, scale, và xử lý sự cố. Tuy nhiên, trong kỷ nguyên cloud computing, một mô hình mới đã xuất hiện: Serverless.

Serverless không có nghĩa là “không có server”, mà là developer không cần quan tâm đến server. Toàn bộ việc vận hành hạ tầng được nhà cung cấp cloud (AWS, Azure, Google Cloud, Vercel…) đảm nhiệm.

Serverless là gì?

Serverless là mô hình điện toán đám mây, trong đó lập trình viên chỉ cần viết code và triển khai, còn việc:

  • Quản lý server.

  • Cấu hình scaling.

  • Cập nhật hệ điều hành, bảo mật.

… tất cả đều do nhà cung cấp cloud xử lý.

Phổ biến nhất hiện nay là mô hình FaaS (Function as a Service) – ví dụ:

  • AWS Lambda

  • Google Cloud Functions

  • Azure Functions

  • Cloudflare Workers

  • Vercel Functions

Lập trình viên chỉ cần viết function rồi deploy, khi có request thì cloud provider sẽ tự động khởi chạy function đó.

Ưu điểm của Serverless

Tiết kiệm chi phí

  • Trả tiền theo lượt gọi (pay-per-execution), không cần thuê server 24/7.

  • Phù hợp với startup và dự án nhỏ.

Tự động scale

  • Nếu một function nhận 1.000 request/giây, cloud sẽ tự scale ngang.

  • Không cần cấu hình load balancer hay auto-scaling.

Triển khai nhanh

  • Chỉ cần code → deploy → chạy.

  • Không cần lo cài đặt server, cấu hình Nginx, hay Docker phức tạp.

Bảo mật tốt hơn

  • Cloud provider thường xuyên cập nhật bản vá bảo mật.

  • Developer chỉ cần tập trung vào logic ứng dụng.

Nhược điểm của Serverless

Cold Start

  • Khi function chưa được kích hoạt, cloud sẽ cần vài trăm mili giây để khởi động → gây delay.

Giới hạn môi trường

  • Không thể cài đặt tuỳ ý như trên VPS.

  • Một số function bị giới hạn thời gian chạy (ví dụ: AWS Lambda max 15 phút).

Vendor Lock-in

  • Nếu ứng dụng gắn chặt với AWS Lambda, việc migrate sang Google Cloud sẽ tốn nhiều công sức.

Serverless phù hợp khi nào?

  • Ứng dụng có lượng request biến động mạnh (có lúc cao, có lúc thấp).

  • API cho ứng dụng mobile/web.

  • Xử lý ảnh, video, dữ liệu ngắn hạn.

  • Ứng dụng MVP/Startup cần ra mắt nhanh.

  • Edge computing (chạy function ngay tại edge server gần người dùng, ví dụ Cloudflare Workers).

Các công nghệ phổ biến trong hệ sinh thái Serverless

  • Framework: Serverless Framework, AWS SAM, Architect, SST.

  • Hosting platform: Vercel, Netlify (hỗ trợ function ngay trong hosting).

  • Database serverless: Firebase Firestore, Supabase, PlanetScale, DynamoDB.

  • Authentication serverless: Auth0, Clerk, Supabase Auth.

Tương lai của Serverless

Trong 3–5 năm tới, Serverless + Edge Computing sẽ bùng nổ:

  • Ứng dụng AI: chạy inference model trực tiếp trên serverless function gần người dùng.

  • Web Realtime: kết hợp serverless với WebSocket để hỗ trợ chat, live data.

  • Microservices: mỗi service là một function → dễ scale, dễ bảo trì.

Các công ty như Netflix, Slack, Airbnb, và nhiều startup đã áp dụng serverless để tiết kiệm chi phí và tăng tốc triển khai sản phẩm.

Tổng kết

Serverless không phải là “liều thuốc thần” cho mọi ứng dụng, nhưng nó mở ra một cách tiếp cận mới:

  • Không lo server

  • Chi phí linh hoạt

  • Triển khai nhanh

  • Dễ scale

Nếu bạn là developer, hãy bắt đầu thử với AWS Lambda hoặc Vercel Functions để cảm nhận sự khác biệt. Bởi vì trong tương lai gần, serverless sẽ là xu hướng tất yếu của phát triển ứng dụng web.